Apiroutes

Τίτλος – Επωνυμία

Apiroutes

Πεδίο εφαρμογής / τομέας / κλάδος

Ανάπτυξη μελισσοτουρισμού

Χώρα / Περιοχή

Σλοβενία

Γιατί είναι καλή πρακτική;

Η πρωτοβουλία ApiRoutes θεωρείται καλή πρακτική ανάπτυξης του μελισσοτουρισμού, καθώς έχει αποτελέσει τη βάση για την οργανωμένη προβολή της σλοβενικής μελισσοκομίας, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής ταυτότητας της χώρας. Μέσα από την πιστοποίηση παρόχων μελισσοτουρισμού, τη συντονισμένη συνεργασία μεταξύ τοπικών φορέων και κεντρικής κυβέρνησης, καθώς και των οργανωμένων δράσεων προβολής και προώθησης αυτής της ιδιαίτερης μορφής εναλλακτικού τουρισμού έχει συμβάλει στην αναγνώριση της Σλοβενίας διεθνώς ως πρωτοπόρο χώρα στον μελισσοτουρισμό και πρότυπο για άλλες χώρες που επιθυμούν να αναπτύξουν αντίστοιχες μορφές εναλλακτικού τουρισμού.

Πως εφαρμόζεται;

Η λέξη μελισσοτουρισμός (στα αγγλικά apitourism: προέρχεται από τη λατινική λέξη apis – μέλισσα), υποδηλώνει έναν προορισμό όπου οι τουρίστες έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν και να μάθουν τα πάντα για τις μέλισσες, το μέλι και την παραγωγή του. Είναι μια από τις ειδικές μορφές τουρισμού και πολλές φορές ταξινομείται ως υποτύπος του αγροτουρισμού ή και του τουρισμού υγείας, καθώς η μελισσοθεραπεία γίνεται μια ολοένα και πιο περιζήτητη λύση για τη διατήρηση της υγείας.

Στη Σλοβενία, η μελισσοκομία έχει μακρά παράδοση και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παραγωγικούς της κλάδους. Μάλιστα η χώρα, με πληθυσμό λίγο πάνω από 2 εκατομμύρια έχει κοντά στους 11.000 εγγεγραμμένους μελισσοκόμους στον Σλοβενικό Σύνδεσμο Μελισσοκομίας. Λόγω αυτής της δυναμικής, o Σύνδεσμος σε συνεργασία με το ταξιδιωτικό γραφείο Aritours ξεκίνησε μία συνεργασία, οδηγώντας στη δημιουργία του εμπορικού σήματος “ApiRoutes” (authentic-routes.com). Το ApiRoutes αποτελεί μια πρωτοβουλία που προβάλλει και προσφέρει υπηρεσίες σε όσους επιθυμούν να γνωρίσουν την τοπική παράδοση γύρω από το μέλι. Συγκεκριμένα, ξεκίνησε να προσφέρει σε επισκέπτες εμπειρίες μελισσοτουρισμού, με τις κυριότερες να συνοψίζονται παρακάτω:

• Api Experiences Beyond Beyond Beekeeping: περιλαμβάνουν παρατήρηση μελισσοκόμου εν ώρα εργασίας, ξεναγήσεις σε μελίσσια, δοκιμή ή και παρασκευή προϊόντων μέλισσας, πολλά εκ των οποίων έχουν φαρμακευτικές εφαρμογές (πχ. παρασκευή κρέμας μελιού), συμμετοχή σε μαθήματα μαγειρικής με μέλι, ψησίματος ψωμιού με μέλι, παρασκευής πιάτων με ζύμη μελιού ή κεριών από κερί μέλισσας και διακόσμηση του μπροστινού πάνελ της κυψέλης. Τα πάνελ που κλείνουν την κυψέλη, άρχισαν να ζωγραφίζονται από τον 18ο αιώνα και είναι πλέον πολύ χαρακτηριστικά στην επαρχία της Σλοβενίας. Σήμερα, περίπου 50.000 διαφορετικά και ευφάνταστα μοτίβα κοσμούν τις κυψέλες διαφόρων μελισσοκόμων. Τέλος, άλλες ακόμη εμπειρίες που προσφέρονται και έχουν ως βάση τους το μέλι είναι, η δοκιμή αφρώδους υδρόμελου και η επίσκεψη σε ζυθοποιείο που παρασκευάζει μπύρα με μέλι.

• Api Well-Being Programs: περιλαμβάνει εμπειρίες όπως μασάζ με μέλι για την αποτοξίνωση του σώματος, εφαρμογή μάσκας προσώπου με μέλι ή κρέμας προσώπου με δηλητήριο μέλισσας για αντιγηραντική δράση, χρήση πρόπολης για στοματική υγιεινή και αλγινικά επιθέματα εμποτισμένα με μέλι με θεραπευτικές ιδιότητες.

• Μελισσοθεραπεία: περιλαμβάνει την ξεκούραση σε κρεβάτια που έχουν τοποθετηθεί σε μελισσοκομεία, μετατρέποντας τα έτσι σε θαλάμους μελισσοθεραπείας. Οι χώροι αυτοί είναι κατάλληλοι για εισπνοές ανακουφίζοντας από τις αλλεργίες στη γύρη και το άσθμα. Γενικότερα, οι μελισσοκόμοι είναι γνωστοί για την υγεία και τη μακροζωία τους, το οποίο συνδέεται με την ελεύθερη κυκλοφορία του αρωματικού αέρα από τις κυψέλες, δημιουργώντας ένα μικροκλίμα που ασκεί ευνοϊκή επίδραση στο ανθρώπινο αναπνευστικό σύστημα και στην ευεξία γενικότερα. Σήμερα, η μελισσοθεραπεία είναι μια ευρέως καθιερωμένη επιστήμη, που χρησιμεύει ως συμπλήρωμα στην παραδοσιακή ιατρική.

• Ξεναγήσεις που απευθύνονται σε μελισσοκόμους: περιλαμβάνει την προσφορά εξατομικευμένων τουριστικών πακέτων με σκοπό να ανταποκρίνονται στις ανάγκες έμπειρων μελισσοκόμων και μελισσοθεραπευτών που αναζητούν εξειδικευμένη γνώση στον τομέα τους.

Οι παραπάνω δραστηριότητες περιλαμβάνουν επίσης επισκέψεις σε μουσεία μελισσοκομίας και προτείνεται να συνδυαστούν με επίσκεψη σε άλλα σημεία ενδιαφέροντος της χώρας, όπως ιδιαίτερους πολιτιστικούς και φυσικούς τόπους.

Αξίζει να αναφερθεί ότι, από το 2013, το ApiRoutes ανέλαβε να ξεκινήσει, να ενθαρρύνει, να συνδέσει, να συντονίσει και να διαχειριστεί μελισσοκομικές δραστηριότητες και προγράμματα ως συντονιστής της ομάδας εργασίας “Apimondia & Apitourism” (Apimondia: η Διεθνής Ομοσπονδία Μελισσοκόμων), σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, στην επίσημη ιστοσελίδα του ApiRoutes πλέον προβάλλονται εμπειρίες μελισσοτουρισμού από όλων τον κόσμο με σκοπό τη μεγαλύτερη διάδοσή του.

Οι παραπάνω δραστηριότητα, οδήγησε την κυβέρνηση της χώρας το 2016, κατόπιν πρότασης του Συνδέσμου, να ενσωματώσει τη μελισσοκομία στην τουριστική της στρατηγική, ενώ παράλληλα, εκείνη την περίοδο ιδρύεται η Μονάδα Παρόχων Μελισσοτουρισμού η οποία αποτελείται από επίσημα πιστοποιημένους παρόχους μελισσοτουρισμού. Η Σλοβενία, είναι η μόνη χώρα που διαθέτει τέτοια πιστοποίηση, ενώ σήμερα καταγράφονται πάνω από 45.000 πιστοποιημένοι πάροχοι στη χώρα.

Ακόμη, στη Σλοβενία, η βάση για την επιτυχημένη ανάπτυξη του μελισσοτουρισμού θεωρείται η συνεργασία μεταξύ των μελισσοκομικών αγροκτημάτων, των παρόχων τουριστικών προϊόντων, των τουριστικών ενώσεων, των τοπικών κοινοτήτων και του κράτους, καθώς και η συνεργασία τους στον σχεδιασμό, την τοποθέτηση και την προώθηση της προσφοράς τους. Στο πλαίσιο αυτό, την ίδια χρονιά (2016), ο Σλοβενικός Σύνδεσμος Μελισσοκομίας σε συνεργασία με τον Σλοβενικό Σύνδεσμο Επαγγελματιών Ξεναγών διεξάγει το πρώτο πρόγραμμα κατάρτισης για μελισσοκόμους / ξεναγούς. Η αποκτηθείσα γνώση οδηγεί σε εξειδίκευση των τουριστικών ξεναγών και σε μια σύνδεση μεταξύ των επισκεπτών και των παρόχων μελισσοτουρισμού, η οποία βελτιώνει περαιτέρω την ποιότητα και, κατά συνέπεια, οδηγεί σε μια πιο ευχάριστη εμπειρία για τον επισκέπτη.

Παράλληλα, ο Τουριστικός Οργανισμός της χώρας και ο Σύνδεσμος Μελισσοκομίας σχεδιάζουν από κοινού μια σειρά πρωτοβουλιών για μια βιώσιμη προσέγγιση στον μελισσοτουρισμό και παρέχουν υποστήριξη σε τουριστικά γραφεία για τον σχεδιασμό τουριστικών πακέτων και προτάσεων, όπως διακοπές ευεξίας με τοπικές γευσιγνωσίες μελιού. Στο πλαίσιο των δράσεών τους εκδίδουν αντίστοιχο θεματικό τουριστικό οδηγό (μάλιστα αναφέρεται ότι είναι ο μοναδικός οδηγός μελισσοτουρισμού στον κόσμο).

Η ποιότητα των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών, θεωρείται πολύ σημαντική στη Σλοβενία. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρήθηκε σκόπιμο η υπάρχουσα ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρονται από πιστοποιημένους παρόχους να αναβαθμιστεί, με αποτέλεσμα στις αρχές του 2024, η Σχολή Μελισσοκομίας Anton Janša να πραγματοποιήσει τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα, από το οποία αποκτάται το πιστοποιητικό αριστείας “1-3 Bees” και “Top Bee”.

Η πιστοποίηση αυτή αφορά παρόχους μελισσοτουρισμού από αγροκτήματα και καταστήματα μέχρι μουσεία και άλλες επιχειρήσεις προσφοράς προϊόντων και υπηρεσιών μελιού. Μία, δύο ή τρεις μέλισσες υποδεικνύουν ότι οι πάροχοι πληρούν βασικές προϋποθέσεις όπως, η ποιότητα των εγκαταστάσεων και του περιβάλλοντος χώρου του παρόχου, η εφαρμογή βιολογικής ή βιοδυναμικής μελισσοκομίας, η ικανότητα παρουσίασης δραστηριοτήτων και προϊόντων με ελκυστικό τρόπο, οι καινοτόμες συσκευασίες, η ικανότητα δημιουργίας μιας εμπειρίας μελισσοτουρισμού, η προσφορά δημιουργικών εργαστηρίων (πχ. ψήσιμο μελόψωμου, παρασκευή κεριών, ζωγραφική σε κυψέλες, εργαστήρια μαγειρικής) και επαγγελματικών διαλέξεων, η παροχή προστατευτικών ρούχων για τους επισκέπτες, πρώτων βοηθειών, η αξιοποίηση πολυμέσων κα.

Από την άλλη, για την απόκτηση του σήματος “Top Bee”, πέραν των ανωτέρω, ο πάροχος υποχρεούται
να ολοκληρώσει εκπαίδευση για την απόκτηση πρόσθετων γνώσεων, καθώς και να παρουσιάσει ένα μοναδικό προϊόν-υπηρεσία και την εφαρμογή του στην πραγματική προσφορά. Η συγκεκριμένη πιστοποίηση λαμβάνει υπόψη της επίσης προϋποθέσεις όπως η προσβασιμότητα για άτομα με αναπηρίες και η γνώση ξένων γλωσσών.

Σήμερα, το πρόγραμμα εκπαίδευσης της παραπάνω σχολής πραγματοποιείται και στο εξωτερικό, παρέχοντας παραδείγματα καλής πρακτικής σε όλους όσους θέλουν να βελτιώσουν την ποιότητα της μελισσοκομίας τους, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση εκτός της επικράτειας της Σλοβενίας.

Πέραν των ανωτέρω, άλλες σημαντικές πρωτοβουλίες μελισσοτουρισμού στη Σλοβενία που αξίζει να αναφερθούν είναι επίσης το “Carniolan Bee House” και το «Μονοπάτι των Μελισσών». Συγκεκριμένα, το “Carniolan Bee House”, στο μεσαιωνικό κέντρο της πόλης Višnja Gora, αποτελεί έναν μουσειακό και όχι μόνο χώρο, ο οποίος δημιουργήθηκε από την οικογένεια Rothschütz, οι οποίοι σύστησαν την ντόπια μέλισσα Carniolan στον κόσμο πριν από περισσότερα από 150 χρόνια. Το Carniolan Bee House εκτός των δράσεων του, φιλοξενεί το Κέντρο Τουριστικών Πληροφοριών, όπου οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν τα πάντα για το ίδιο αλλά και τη γύρω περιοχή. Από την άλλη, το «Μονοπάτι των Μελισσών» (Bee Path) στη Λιουμπλιάνα, αποτελεί μία διαδρομή 14 σημείων στην πρωτεύουσα της Σλοβενίας με συνολικό μήκος 7,7 χλμ., στην οποία οι πεζοπόροι μπορούν, υπό την καθοδήγηση ειδικών ξεναγών να δουν, μεταξύ άλλων αξιοθέατων, 7 μελισσοκομεία ή κυψέλες.

Τέλος, στο πλαίσιο προστασίας της μέλισσας, πραγματοποιούνται τοπικές δράσεις οι οποίες έχουν ως σκοπό να ευαισθητοποιήσουν τους κατοίκους και τους επισκέπτες της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι μία δράση πρόληψης που σημειώθηκε στο χωριό Rateče του Δήμου Kranjska Gora. Συγκεκριμένα, την περίοδο του 2021, σημειώθηκε ένα ισχυρό ψυχρό μέτωπο που χτύπησε με παγετό την ευρύτερη περιοχή και κατέστρεψε τα περισσότερα από τα άνθη των οπωροφόρων δέντρων της. Έτσι, η κύρια πηγή τροφής για τις μέλισσες θα ήταν μόνο τα λουλούδια των λιβαδιών σε δημόσιους χώρους και οι χλοοτάπητες γύρω από τα σπίτια. Στο πλαίσιο αυτό, το Επιμελητήριο Γεωργίας και Δασοκομίας απηύθυνε έκκληση να μην κουρεύονται οι παραπάνω πράσινοι χώροι εκείνη την περίοδο. Έτσι, ο Δήμος Kranjska Gora ανταποκρινόμενος σε αυτή την έκκληση, τοποθέτησε καλαίσθητες πινακίδες σε σχήμα μέλισσας, οι οποίες ενημέρωναν τους κατοίκους και επισκέπτες του προορισμού ότι τα λιβάδια δεν έχουν κουρευτεί επειδή «οι μέλισσες κάνουν πικνίκ»!

Σε κρατικό επίπεδο και στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάδειξης της μελισσοκομικής παράδοσης της χώρας, αλλά και την ευαισθητοποίηση πάνω στο ζήτημα της προστασίας της μέλισσας, με πρόταση του Σλοβένικου Συνδέσμου Μελισσοκομίας, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 20ή Μαΐου 2017 ως Παγκόσμια Ημέρα Μέλισσας. Η ημερομηνία αυτή επιλέχτηκε, καθώς την ίδια ημέρα το 1734, γεννήθηκε ο Άντον Γιάνσα, Σλοβένος μελισσοκόμος, πρωτοπόρος της σύγχρονης μελισσοκομίας και ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς στις μέλισσες του 18ου αιώνα. Με την προαναφερόμενη ανακήρυξη, η Σλοβενία έχει γίνει ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη παγκοσμίως ως μελισσοκομικός προορισμός και ενισχύει επίσης την αναγνώριση της Σλοβενίας γενικότερα ως βιώσιμος και πράσινος προορισμός που είναι το κυρίαρχο αφήγημα της τουριστικής προβολής της χώρας (brand “Slovenia Green”).

Που εφαρμόζεται;

Η πρωτοβουλία ApiRoutes απευθύνεται σε φυσιολάτρες, σε μελισσοκόμους, σε επαγγελματίες και ταξιδιώτες ευεξίας – υγείας και σε όσους αναζητούν μια εναλλακτική, βιωματική και πράσινη ταξιδιωτική εμπειρία.

Πότε εφαρμόστηκε;

Η πρωτοβουλία ApiRoutes ξεκίνησε να εφαρμόζεται σταδιακά από το 2013.

Αποτελέσματα

Κάποιες από τις διακρίσεις που έχει λάβει η Σλοβενία σχετικά με τη ανάπτυξη του μελισσοτουρισμού της είναι οι παρακάτω:

• Το 2022, η μελισσοκομία της Σλοβενίας (“Beekeeping in Slovenia, a way of life”) εντάχθηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
• Η Σλοβενία είναι η πρώτη χώρα που πιστοποιεί παρόχους μελισσοτουρισμού και μελισσοθεραπείας.
• Η Λιουμπλιάνα έχει ανακηρυχθεί αρκετές φορές ως ο πιο φιλικός προς τις μέλισσες δήμος της Σλοβενίας από τον Σύνδεσμο Μελισσοκόμων, ενώ το 2017 έλαβε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Καλής Πρακτικής URBACT.

Πληροφορίες

H επίσημη ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας Apiroutes είναι: https://www.authentic-routes.com/